1990’larda kentbilim tartýþmalarýnýn gündemine yerleþen yarýþmacý kentler, kentsel yaþam kalitesi, sürdürülebilirlik, katýlýmcý planlama, yönetiþim gibi kavramlar, Habitat II zirvesinden bu yana Türkiye’de yerel ve merkezi yönetimlerin projelerini kamuoyu ile paylaþýrken sýk sýk gönderme yaptýklarý yeni planlama söylemini oluþturmaktadýr. Ancak akademik platformlarda geliþen bu söylemin ekonomik, toplumsal ve kurumsal dinamiklerle örtüþmediði durumlarda, söylemin dayandýðý kavramlarýn içi boþaltýlmaktadýr. Bu kavramlar, gerçek güç iliþkilerinin mekâna yansýtýlmasýný kamuoyunda meþrulaþtýran araçlar haline gelmekte, fetiþleþerek adeta birer uygulamacý zýrha dönüþmektedir. Bu makale kapsamýnda, Türk planlama sisteminin saðlýklý ve yaþanabilir çevreler yaratma kapasitesi Ýstanbul’da 1990-2009 yýllarý arasýnda yapýlan ve inþaatý/projelendirme süreci devam eden gökdelen örnekleri ile sorgulanmakta, gökdelenlerin mekânsal daðýlýmý ile yaratýlan deðerlerin kentsel aktörler arasýnda nasýl paylaþýldýðý çeþitli örnekler üzerinden sayýsallaþtýrýlarak ortaya konulmaktadýr.

Competitive cities, quality of urban life, sustainability, participatory planning, governance, and other such concepts comprise an important part of the popular planning discourse in Turkey. Since the Habitat II Summit in Istanbul in 1996, in particular, we have been witnessing a growing tendency towards the use of this discourse by local authorities in their public hearings of new plans or projects. In cases of discrepancies between the principles of this discourse and the economic, social and institutional dynamics, the concepts on which the discourse is built are often hollowed out and converted into a legitimization tool of controversial planning practices. This paper examines the Turkish planning system’s capacity for creating livable urban spaces by focusing on skyscrapers, which were built in Istanbul between 1990 and 2009. The spatial distribution of these skyscrapers, the market value generated through them and their distribution among urban actors are also investigated.

Abstract | Full Text PDF

Günümüzde kentsel mekânlar, üretim, dolaþým ve tüketim iliþkilerine konu olan bir meta haline gelmiþtir. Küreselleþme, kentsel mekânlarýn metalaþmasýný uluslararasý bir ölçeðe taþýrken, kentler de gerek yerel gerekse küresel sermayenin yatýrýmlarýnýn yöneldiði alanlar olmuþtur. Bu süreçte farklý coðrafyalardaki ülkelerde, kentler birbirleri ile yarýþýrken, kentsel mekânlar giderek daha fazla birbirine benzemeye baþlamýþlardýr. Küresel rekabet dýþýnda kalan kentler de bu deðiþimden etkilenmekte, kendi coðrafya ve kültürlerinden farklý bir þekilde örnek aldýklarý kentlerle benzeþme ve aynýlaþma sürecine girmektedirler. “Midyat” dini ve etnik farklýlýklarýyla çok kültürlü bir yapýya sahiptir ve bu nedenle “dinler ve diller þehri” olarak adlandýrýlmaktadýr. 1980’li yýllarla birlikte yörede yaþanan terör ve beraberindeki göç yerleþmenin toplumsal yapýsýný önemli ölçüde deðiþtirmiþtir. Midyat’ýn önemli kültürel ve toplumsal aktörü olan Süryaniler ve Yezidiler bölgeyi terk ederken, onlardan boþalan yerlere terör olaylarýnýn yoðun olduðu yerleþmelerden gelen veya zorunlu göçe tabii tutulan Kürtler yerleþmiþlerdir. Midyat’ýn deðiþen nüfus yapýsý kentin mekânsal özelliklerinin de farklýlaþmasýna yol açmýþtýr. Kentin kültürel çeþitliliðinin izlerini barýndýran mekânlarý, bugün yerini büyük kentlerdeki yapýlaþmaya benzeyen mekânlara terk etmeye baþlamýþ, kent diðer kentlerle aynýlaþma sürecine girmiþtir. Bu makalede, Türkiye’deki kentlerin yaþamakta olduðu aynýlaþma süreci Midyat örneðinde deðerlendirilmektedir.

Urban spaces today have become commodities in production, circulation and consumption. While globalization accentuates the commodification of urban spaces on an international scale, cities, on the other hand, have become areas where investments of both local and global capital concentrate. In this process, cities in countries located in different geographies compete with one another, and urban spaces are becoming much more alike. Even cities that have fallen outside global competition are influenced by this transformation, as they go through the processes of assimilation and uniformification in their wish to resemble cities in a geography and with a culture other than their own. Midyat is a city with a multi-cultural structure containing religious and ethnic diversities, and thus it is referred to as the “city of faiths and tongues”. Since the 1980s, the terror acts in the region and the migration that followed have greatly affected the social structure of the settlement. As Assyrians and Yazidis, important cultural and social contributors in Midyat, left the region, Kurds fleeing from settlements disturbed by the acts of terrorism or who were part of the mandatory migration settled in the vacated areas. The changing population structure of Midyat has also altered the spatial characteristics of the city. Urban spaces containing the traces of the cultural diversity of the city are being replaced by structures resembling the building developments in large cities, and the city has been undergoing a process of uniformification with other cities. This article evaluates the process of uniformification experienced in Turkish cities through the example of the Midyat case.

Abstract | Full Text PDF

Tüm dünyada perakendecilik sektörü hýzlý ve sürekli bir deðiþim içerisindedir. Türkiye’de de, özellikle 1980’lerden sonra, perakendecilik sektörü ve kentsel perakende alanlarý radikal deðiþimler geçirmiþtir. Yaþanan bu deðiþim sürecinin en belirgin göstergeleri batý-tarzý büyük ölçekli tüketim mekânlarýdýr. Büyük ölçekli tüketim mekânlarýnýn kontrolsüz geliþiminin, kent merkezlerinin kültürel ve ticari iþlerliðini azalttýðý, yerel perakende iþgücü yapýsýný bozduðu, bulunduðu kentsel doku içerisindeki perakende alanlarý kademelenmesini, arazi kullaným yapýsýný, trafik yoðunluðunu ve mimari karakteri deðiþtirdiði söylemleri pek çok geliþmiþ ülkede uzun yýllardýr dile getirilen olumsuzluklardýr. Son dönemde bu olumsuzluklarýn varlýðý ülkemizde de giderek daha çok çevre tarafýndan tartýþýlmaya baþlanmýþ ve yaþanan hýzlý deðiþimin istenmeyen sonuçlarýnýn önlenebilmesi için bir takým yasal ve yapýsal düzenlemelerin yapýlmasý gündeme gelmiþtir. Geçmiþten günümüze pek çok ülke, yaþadýklarý deðiþim sürecinin baþýnda veya ortasýnda, büyük-ölçekli tüketim mekânlarýnýn geliþimini sýnýrlayýcý-kýsýtlayýcý yasal ve uygulamaya dönük düzenlemeleri hayata geçirmiþtir. Bu çalýþmanýn temel amacý, Türkiye’de perakende alanlarýnda süregelen deðiþimi genel hatlarýyla ortaya koymak ve yakýn gelecekte ülkemizde hayata geçirilmesi düþünülen düzenleme gayretlerine, ayný alanda saðlýklý iþleyen yurt dýþý örneklerini de inceleyerek yeni açýlýmlar getirebilmektir. Bu doðrultuda, OECD ülkelerindeki perakende alanlarýna iliþkin düzenlemeler-kýsýtlamalar incelenmiþ ve Türkiye’de hayata geçirilmesi düþünülen düzenlemeler açýsýndan uygun politikalar tartýþýlmýþtýr.

The retail sector has been experiencing a rapid and continuous change worldwide. There have also been profound changes in Turkey, especially after the 1980s. Both the retail sector and the urban retail environments have been altered radically. One of the most significant indicators of this change is the proliferation of western-type large-scale retail developments. Past experiences in developed countries have shown that the uncontrolled development of large-scale retail areas results in some undesired socioeconomic and physical outcomes, such as decline in the cultural and commercial activities of city centers, damage in existing retail workforce structure, and change in local retail hierarchy, nearby land uses, traffic loads and original architectural identity. Many countries have put into practice restrictive and regulatory policies to prevent these negative effects. As similar transformations have also been realized in Turkish retail environments, many institutions think that similar legal regulations must be implemented in Turkey as well. The present study investigates the ongoing retail change within the Turkish context, explores the legal and structural regulatory policies of the Organization for Economic Co-operation and Development (OECD) countries, and critically discusses the appropriate retail regulation policies for Turkey.

Abstract | Full Text PDF

Ýstanbul, dünya üzerindeki insan, mal, para ve enformasyon akýþlarýnýn dönüþtürücü etkilerine maruz kalan kentlerden biridir. Ýstanbul’un kentsel ve mimari baðlamý, bu akýþýn yarattýðý dönüþüm sürecinden etkilenmekte ve tartýþmaya açýk yeni mekânsal baðlamlar ortaya koymaktadýr. Özellikle 2000 yýlýndan baþlayarak, küresel anlamda enformasyon ve sermaye akýþlarýnýn ivmesinin hýzlanmasý ve Ýstanbul’un önemli bir akýþ destinasyonu olmasý kentin fiziksel, sosyal ve ekonomik dokusunda önemli deðiþikliklere yol açmýþtýr. Bu baðlamda Ýstanbul’un fiziksel dokusu, baþlýca iki yönlü deðiþim göstermektedir. Bir taraftan küresel sermayenin taleplerini karþýlayacak türden yeni iþlev alanlarýnýn ortaya çýktýðý görülürken, diðer taraftan malzeme ve form anlamýnda yeni bir mimari dilin ortaya çýktýðý görülmektedir. Bu çalýþmanýn ana amacý, ‘akýþ’ olgusu üzerinden küresel kentlerin mekânsal özelliklerini anlamak ve Ýstanbul’un son yýllarda deðiþen kentsel dokusunu ve mimarlýk dilini tartýþmaktýr. Bu amaçla, bu makalede dünyadaki geliþmelerle iliþki içinde olan ve mimarlýk alanýnda yenilikçi özelliklere sahip mimarlýk ofislerinin küresel mimarlýk diline ve bilgisayar aracýlýðý ile üretilen dijital formlara bakýþlarýnýn bir deðerlendirmesi yapýlmaktadýr.

Istanbul is a city clearly exposing the transformative effects of the flows of people, commodities, money and information. Throughout this process, the urban and architectural context of Istanbul has been changed and reproduced. Especially starting from 2000, since the flow of information and capital has accelerated globally and Istanbul is situated on the main route of that flow, significant changes have emerged in the physical, social and economic patterns of Istanbul. In this context, there have been primarily two means of change in the physical pattern of Istanbul. On the one hand, new functional areas that absorb the demand of global capital have emerged, while on the other, a new architectural language has appeared in terms of material and form. This paper aims to understand the general spatial characteristics of global cities under the said continuous flows. It focuses on the recently changed urban pattern and architectural language of Istanbul by providing the viewpoints of innovative architectural offices that closely follow the improvements in the world regarding global architectural language and computer-generated digital forms.

Abstract | Full Text PDF

Özellikle son yýllarda Ýstanbul ve diðer büyük þehirlerde tüketim nesnesi olarak ortaya çýkan ve yeni bir yaþam tarzý sunan önemli yapý tiplerinden biri de rezidanslardýr. Rezidans kavramý yapý sektöründe yaygýn olarak kullanýlmakla birlikte, bu kavram ile tanýmlanan yapýlarýn kullaným amacý, yapýldýðý yýl, yapýldýðý yer ve hedef kitle baðlamýnda farklýlýklar gösterdiði gözlemlenmektedir. Bu nedenle kavramýn farklý disiplinler ve kullanýcýlar tarafýndan sýklýkla kullanýldýðý, bununla birlikte tanýmýnýn tam olarak yapýlmadýðý, sözlük anlamýnýn ötesine geçmiþ bir kavram olarak nitelendirilebileceði söylenebilir. Bu makalede karma fonksiyonlu yapý tipleri içinde yer alan rezidanslarýn tanýmýnýn mimar, yatýrýmcý, gayrimenkul pazarlama uzmanlarý ve kullanýcýlar üzerinden yapýlmasý hedeflenmekte ve Ýstanbul’da rezidanslarýn oluþumunu ve tercih edilmesini tetikleyen faktörlerin tartýþýlmasý amaçlanmaktadýr.

In recent years, particularly in Istanbul and other major cities, the important building type that offers a new lifestyle, as objects of consumption, is residences. The concept of residence that has been widely used in the construction sector accommodates a variety of different meanings according to the defined building’s intended use, construction year, construction place, and target users. Even if the concept is often used across the different disciplines, its definition is still not fully defined and goes beyond the lexical meaning. Therefore, it was intended in this study to define “residence” over different partners in the construction sector, as architects, investors, real estate marketing experts, and users. It was also aimed to identify reasons for the formation and preferences of residences and to discuss the results in the context of Istanbul.

Abstract | Full Text PDF