Water supply of the Topkapı Palace kitchen complex: Review and interpretation based on new findings
Ece Uysal Engüdar, Uzay YergünDepartment of Architecture, Yıldız Technical University Faculty of Architecture, İstanbul, TürkiyeTopkapı Palace’s kitchen complex consists of the cooking units (kitchens), dorms, masjids, baths, storages, storerooms and cellars and is where the outer services (Birûn) served the inner ones (Enderûn). These units required water for drinking, cooking, cleaning and watering purposes. The water was supplied from Halkalı and Kırkçeşme. Water towers and wells then transmitted that to the kitchens’ fountains, alongside baths, ablutions and restrooms. If the Halkalı and Kırkçeşme water were insufficient, water from the city of Terkos was delivered to the palace, as well. Channels disposed of wastewater into the Marmara Sea. It has been determined that the findings obtained in the literature review do not review a holistic view of the whole study area. In order to fill the gaps, the new documents were provided from the Ottoman Archives of the Turkish Republic Presidency State Archives, archives from the Institute of Ekrem Hakkı Ayverdi, the National Library of France, and The Harvard Map Collection. To prove the accuracy of some of the new documents and to establish spatial relations, surface research and excavations are required within the study area. The aim of this article is to try to search for a context for the whole water supply of the palace kitchens by evaluating all available resources, spatial functions and connections.
Keywords: Disposing of wastewater, fountains; Topkapı Palace kitchen complex; water supply; water wheel of well.Topkapı Sarayı Mutfak Kompleksinin Su Yolları: Yeni Bulgular Doğrultusunda İncelenmesi ve Yorumlanması
Ece Uysal Engüdar, Uzay YergünYıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Anabilim DalıTopkapı Sarayı mutfak kompleksi birinci avludaki yardımcı binalarıyla birlikte sarayın ikinci avlusunun sağ kanadında yer alan, Birûn personelinin çalıştığı, içeriğinde pişirme birimi (mutfak ve helvahane), koğuş, mescit, hamam, depo, kiler ve mahzenleri barındıran, Enderûn halkı için oluşturulmuş bir hizmet birimdir. Saray mutfaklarının tüm birimlerinin işleyebilmesi için su, içilmesinin yanında, pişirme, temizlik ve sulama amacıyla kullanılmıştır. Halkalı ve Kırkçeşme su yollarından temin edilen su, su terazisi ve kuyular aracılığıyla saray mutfaklarındaki mutfak, abdesthane, hamam ve hela çeşmelerine iletilmiş, Halkalı ve Kırkçeşme sularının yetersiz kaldığı bir dönemde ise Terkos Suyu saraya ayrıca verilmiştir. Kullanılan atık sular kanallar aracılığıyla Marmara Denizi’ne dökülmüştür. Yapılan literatür taramasında elde edilen verilerin konuya bütünlük sağlayacak kadar yeterli olmadığı tespit edilmiş, oluşan boşlukların doldurulması amacıyla Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, Ekrem Hakkı Ayverdi Enstitüsü Arşivi, Fransa Ulusal Kütüphanesi ve Harvard Üniversitesi Dijital Harita Koleksiyonu’ndan temin edilen yeni belgelere yer verilmiştir. Değerlendirmeye alınan bu yeni belgelerin uygunluğunun teyit edilmesi ayrıca mekânlar arası ilişkilerin kurulabilmesi amacıyla çalışma alanı dahilinde saha çalışmalarına ağırlık verilerek yüzey araştırması ve kazı çalışmaları ile çapraz kontrol yapılması gerekmektedir. Temin edilebilen tüm kaynaklar, mekânsal işlevler ve bağlantıların sentezlenerek Topkapı Sarayı’nın birinci ve ikinci avlusundaki çeşitli birimlerden oluşan saray mutfaklarının su yollarının bütününe yönelik bir bağlam aranmaya çalışılması bu makalenin amacını oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Topkapı Sarayı mutfak kompleksi, su yolları, kuyu dolabı, çeşmeler, atık suyun uzaklaştırılmasıManuscript Language: English
