In this study, as part of the phenomenon of urban segregation, gated residential communities are discussed in the context of environmental stress. Gated communities, whose theoretical infrastructure is tried to be understood through political economy readings, are shaped upon two concepts basically; segregation and othering. Gated communities eliminate social connectedness with their physical barriers. The social, economic and symbolic oppositions that push each other in the context of gated community reveal a tension between the residents and non-residents of the gated compound. In order to measure the assumed tension, environmental stress parameters have been used. An interview form has been prepared for the purpose of finding out how the determined stress parameters are perceived by the ones living around the gated community. This interview form has been applied to dwellers around gated compounds which are located in three different areas with different urban syntactic values and different socio-economic structures. The statistical associations between the results of the performed semantic and syntactic analyses are examined. According to the results of the field study, it is observed that the perception of stress of people living around the gated communities increases in proportion to the compound's syntactic values. It is understood that gated compounds in which there are homogeneous groups forming a fragmented view of the urban area shaped by urban fears, causes the perception of stress on their neighbors and that this is associated with the syntactic values of their urban locations.
Keywords: Gated community, segregation, othering, environmental stress.Bu çalışmada, kentsel ayrışma fenomeni olarak kapılı konut yerleşmeleri, çevresel stres bağlamında ele alınmıştır. Ekonomi politik okumalar ile teorik alt yapısı anlaşılmaya çalışılan kapılı yerleşmeler temelde iki kavram üzerine şekillenmektedir; ayrışma ve ötekileştirme. Kapılı yerleşmeler, fiziksel bariyerler ile sosyal yakınlığı ortadan kaldırmaktadır. Kapılı yerleşim anlayışı içinde birbirini iten sosyal, ekonomik, sembolik karşıtlıklar, yerleşimde ve dışında yaşayanlar arasında bir gerilim ortaya çıkartmaktadır. Varsayılan gerilimi ölçmek için çevresel stres parametrelerinden faydalanılmıştır. Belirlenen stres parametrelerinin çevredekiler tarafından nasıl algılandığına yönelik olarak bir görüşme formu hazırlanmıştır. Farklı kentsel sentaktik değerler ve farklı sosyo-ekonomik yapıya sahip üç bölgedeki kapılı yerleşim çevresindeki sakinlere bu görüşme formu uygulanmıştır. Yapılan semantik ve sentaktik analizlerin sonuçları arasında istatistiksel ilişki incelenmiştir. Yapılan alan çalışmasından çıkan sonuçlara göre, kapılı yerleşmelerin çevresinde yaşayanların, yerleşimin sentaktik değerleri ile orantılı olarak stres algısının arttığı gözlemlenmiştir. Kentsel alanda parçalı bir görünüm oluşturan, kentsel korkularla şekillenen homojen grupların yaşadığı kapılı yerleşmelerin komşuları üzerinde stres algısı oluşturduğu ve bunun kentsel konumlarının sentaktik değerleri ile ilişkili olduğu anlaşılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Kapılı yerleşme, ayrışma, ötekileştirme, çevresel stres.