Housing which has a layered structure, is a physical and financial asset. As a physical asset, it is fixed in a particular place. This spatial stability plays a role in shaping economic, political and social relations. On the other hand, as a financial asset, it is liquid and enables trade. Mortgage loans are an important part of the financial aspect of housing. Mortgage loans affect multiple areas such as urban planning, architecture, finance, socio-political area and are affected by those areas. The World Bank’s 1993 report, titled as “Housing: Enabling Markets to Work”, highlighted the importance of the housing sector and introduced policy principles for the governments’ practises. In the following period, the importance, impact and size of housing finance, especially in developed countries, increased significantly. This has further strengthened the emphasis on housing ownership which has increased as a result of neoliberal policies. Thus, the demand for social housing has become increasingly invisible. As a result of these practices, the problem of housing has become more difficult especially for low-income citizens. This study seeks to investigate how mortgage loans, used as an instrument to solve the housing problem, enables to access housing. To achieve this goal, it is focused on the distribution and affordability of mortgage loans in the housing market of Istanbul by using the mixed method. In this study, mortgage loans data of Istanbul for the period 2010-2014, provided by one of the five largest private banks of the Turkish mortgage market, is evaluated. Using these results as base, in-depth interviews are conducted with experts. To summarize the results obtained, it is seen that people who are able to use mortgage loans are not those who are struggling with the problem of housing in real terms. Thereby, it is come out that new questions need to be asked about affordability and sustainability of mortgage loans, which are offered as a one of the solution options to the housing problem of Turkey.
Keywords: Housing policy, financialization; mortgage loans; affordable housing.Katmanlı bir yapıya sahip olan konut, fiziksel ve finansal bir varlıktır. Fiziksel bir varlık olarak, belirli bir yerde sabittir. Bu mekânsal sabitlik ekonomik, politik ve sosyal ilişkilerin şekillenmesinde rol almaktadır. Diğer taraftan konut finansal bir varlık olması sebebiyle hareketlidir ve ticarete olanak tanımaktadır. İpotekli konut kredileri (İKK), konutun finansal yönünün önemli bir parçasıdır. İKK’lar şehir planlama, mimari, finans, sosyo-politik alan gibi birden fazla alanı etkilemekte ve o alanlardan etkilenmektedir. Dünya bankasının 1993 tarihli “Konut: Pazarları Çalıştırmayı Sağlıyor” başlıklı raporunda konut sektörünün önemi vurgulanmış ve hükümetlerin uygulaması için politika prensipleri sunulmuştur. İzleyen dönemde gelişmiş ülkeler başta olmak üzere konut finansmanının önemi, etkisi, büyüklüğü önemli ölçüde artmıştır. Bu aynı zamanda, neoliberal politikaların sonucu artan konut sahipliği vurgusunu daha da güçlendirmiştir. Böylece, sosyal konut talebi giderek silikleşmiştir. Bu uygulamalar neticesinde, özellikle dar gelirli vatandaşlar için barınma probleminin daha da zorlaşmıştır. Bu çalışma, barınma sorununun çözümünde başvurulan İKK’ların konuta erişimi ne kadar mümkün kıldığını araştırmayı hedeflemektedir. Bu hedefe varabilmek için karma metot uygulanarak İstanbul konut pazarındaki konut kredilerinin dağılımına ve erişilebilirliğine odaklanılmıştır. Çalışmada, Türkiye konut kredisi pazarının en büyük beş bankasından birinin 2010-2014 yılları arasında İstanbul’da kullandırmış olduğu İKK verileri değerlendirilmiştir. Buradan çıkan sonuçlar üzerinden uzmanlarla derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Elde edilen sonuçları özetlemek gerekirse, konut kredisi kullanabilen kişilerin en temel anlamda barınma problemi ile mücadele edenler olmadığı görülmüştür. Türkiye’nin barınma problemine çözüm olarak sunduğu seçeneklerden biri olan konut kredilerinin erişilebilirliğine ve sürdürülebilirliğine ilişkin yeni soruların sorulması gerektiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Erişilebilir konut, finansallaşma; ipotekli konut kredileri, konut politikası.