A Reevaluation of the Architectural Historiography of the “Tulip Period”
Nilay ÖzlüBarakat Postdoctoral Fellow, Oriental Institute, University of Oxford, UK – Altınbaş University Faculty of Engineering and Natural Sciences, Istanbul, TurkeyEarly-18th century is accepted as a significant turning point in the Ottoman history, due to the intellectual and cultural transformations and social developments taking place in political, economic, artistic, and architectural fields of life. This era, corresponding to the reign of Ahmet III and grand vizierate of Ibrahim Pasha, was later defined as the “Tulip Period” and attained contradicting meanings. Especially the novel architectural forms of the period and their source of inspiration became a point of discussion. Offering a historiographical perspective, this article articulates the changing meanings and contradicting connotations attributed to the so-called Tulip Period, during the late-Ottoman and early-Republican periods. Court poetry of the early-18th century provides us clues for understanding the contemporaries’ perception of their environment, which took the city and its architectural elements as a subject, praising their novel forms, innovative designs, unseen beauties, and unique ornamentations. Young Turk era marks a turning point in the perception and instrumentalization of the past and it introduced a critical perspective towards the “Tulip Period”, which was defined as the beginning of Westernization and divergence from the Classical Ottoman art and architecture. This narrative adopted by the early-Republican architects associated the era with corruption and decline. Scrutinizing texts written by Ottoman and Republican architects, the article takes this transformative era of encounter, ambiguity and hybridity as an immanent experience of Early Modernity.
Keywords: 18th century, architectural historiography; early modernity, early Republican; novelty; Tulip Period; visibility.Mimarlık Tarih Yazımında “Lale Devri”
Nilay ÖzlüOxford Üniversitesi, İngiltere - Altınbaş Üniversitesi, İstanbulSosyal, politik, ekonomik ve kültürel dönüşümlere paralel olarak mimari, sanat ve edebiyat gibi alanlarda pek çok gelişmenin yaşandığı XVIII. yüzyılın başları, Osmanlı tarihinin kırılma noktalarından biri olarak kabul edilmektedir. Üçüncü Ahmet’in saltanat ve Damat İbrahim Paşa’nın sadrazamlık dönemine denk gelen bu dönem daha sonra tarihçiler tarafından “Lale Devri” olarak tanımlanmış, farklı ve çelişkili şekillerde yorumlanmıştır. Özellikle ortaya çıkan yeni mimari formlar ve bu eserlerin ilham kaynakları pek çok tartışmayı da beraberinde getirmiştir. Bu makale, historiyografik bir bakış açısıyla “Lale Devri” olarak adlandırılan tarihsel aralığın, geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemlerindeki yansımalarını, değişen ve çelişen anlamlarını irdelemeyi amaçlamaktadır. Bu dönemde, özellikle İstanbul, küçük ölçekli ancak gösterişli pek çok yapı ile donatılacak, yeni bir mimari dile sahip bu eserler kent mekanını olduğu kadar sosyal hayatı da dönüştürecektir. Dönemin Divan edebiyatında yeni, özgün ve orijinal olana duyulan merakın ve yapılı çevreye dair ilginin izlerini takip etmek mümkündür. Ancak, İkinci Meşrutiyet ile birlikte “Lale Devri” terimi icat edilecek ve bu dönem, Batılılaşma ve Klasik Osmanlı mimari ve sanat geleneklerinden kopuş ile ilişkilendirilecektir. Erken Cumhuriyet döneminde radikalleşerek, “Lale Devri” mimari ve sanatta yozlaşma ve gerileme ile özdeşleştirilecektir. Mimarlık tarih yazımında öne çıkan bu tip söylemleri irdeleyen bu makale, bu dönemi, erken modernitenin belirsiz, hibrit ve tekin olmayan doğası ile karşılaşma zemini olarak ele almaktadır.
Anahtar Kelimeler: On sekizinci yü, zyıl; mimarlık tarihyazımı; erken modernite; erken Cumhuriyet; yenilik; Lale Devri; görünürlük.Manuscript Language: English
